TPMS-sensoren (Tyre Pressure Monitoring System) informeren de bestuurder over spanningsverlies in de banden. Deze zijn sinds enkele jaren verplicht in nieuwe auto's. Lees hoe deze spanningssensoren werken.
TMPS, wat is dat?
TPMS is nodig, want zoals blijkt uit onderzoeken van o.m. DEKRA, controleert 40% van de autobezitters in Europa en Noord-Amerika de banden minder dan één keer per jaar. De kwaliteit van de banden is niet alleen van invloed op de veiligheid van de inzittenden maar tevens op het milieu en op de portemonnee van iedere automobilist. Er zijn twee hoofdoorzaken voor spanningsverlies in banden:
natuurlijke oorzaak: er ontsnapt langzaam lucht door de zijwanden en ventielen,
mechanische schade: dit is gevaarlijker. Plotseling spanningsverlies kan bijvoorbeeld optreden wanneer we tegen een stoeprand of over een scherp voorwerp rijden.
In beide gevallen moeten we het spanningsverlies snel ontdekken om pech te voorkomen. Het TPMS-systeem monitort de bandenspanning.
Verplichte spanningssensoren
In 2009 heeft het Europees Parlement een besluit aangenomen dat autofabrikanten dwingt tot standaard montage van TMPS in nieuwe auto's. In Noord-Amerika geldt deze verplichting al sinds 2003. Het Europese besluit, dat in 2014 van kracht is geworden, specificeert niet welke bestaande technologische oplossing er moet worden toegepast.
Hoe werkt een bandenspanningssensor?
Directe TMPS
Directe TPMS geeft de bestuurder real time informatie over de spanning in iedere band. Dit systeem werkt op basis van spanningssensoren (TPMS-sensoren) in de wielen en oplossingen waarmee informatie van het binnenste van de band naar het auto-onderdeel wordt verstuurd dat gegevens verzamelt.
De kleppen in de wielen verzenden via radiogolven informatie naar de boordcomputer van de auto. De klep in het wiel bestaat uit een TPMS-sensor, temperatuursensor, batterij en elektrisch systeem. De spanningssensor in de band bevat kwartskristallen en zet spanningsverschillen om in slagen, die met een frequentie van 434 MHz worden overgebracht naar de boordcomputer. Transmissie via dit systeem vindt gemiddeld iedere minuut plaats.
Er bestaan vele verschillende TPMS-systemen. De populairste zijn: Beru, Schrader, AllTech, SmarTire, Siemens VDO, En Tire Solution, Pacific etc. De verschillen tussen deze bandenspanningscontrolesystemen zitten hem in de plaats en manier van plaatsen van de sensoren.
Een sensor voor de bandenspanning kan worden geplaatst direct achter de luchtklep of bijv. op de velg. De eerste type kleppen zijn gemarkeerd met kleuren, terwijl de bandpositie ongewijzigd blijft. Een verandering van de bandpositie zou verkeerde informatie op het scherm weergeven. In geval van sensoren op de velg herkent de boordcomputer zelf de positie van de band op het voertuig. De meetresultaten worden getoond op het dashboard of het scherm van de boordcomputer.
Dit type spanningssensor is zeer nauwkeurig bij de controle. Dit systeem is:
- veilig (want het geeft informatie over de bandspanning),
- zuinig (het beschermt tegen de gevolgen van lage druk – hoger brandstofverbruik, snellere slijtage van de banden),
- ecologisch (de band kan langer worden gebruikt en de CO2-uitstoot gaat omlaag).
Banden met spanningssensoren wisselen
Een nadeel van dit systeem is een gebruiksprobleem. Bij iedere bandenwissel moet de garage vooraf worden ingelicht over de aanwezigheid van bandenspanningssensoren in de wielen. Deze raken namelijk vaak beschadigd tijdens demontage van de banden. De prijs van een nieuwe sensor voor de bandenspanning is hoog. Ook duur is de kalibratie van de bandenspanning sensor in de band, oftewel het afstemmen van de TPMS-software, die de nieuwe uitgangspunten moet analyseren (nieuwe sensor).
Onthoud om de velgen iedere keer te monteren op dezelfde plek als voorheen. Doe je dit niet, dan moet het bandenspanningssysteem opnieuw opgezet worden, omdat het TPMS-systeem zeer nauwkeurig moet kunnen werken om effectief te zijn.
Indirecte TPMS
Dit type systeem voor het meten van de bandenspanning wordt door autofabrikanten geprefereerd en komt dan ook in de meeste auto’s uit de lage en middenklasse voor. Een belangrijk voordeel is dat het gemakkelijk aan te brengen is. Dit komt omdat de sensor zich baseert op de snelheid van de wielen, die functioneren binnen het kader van de ABS en ESC.
Een indirect TPMS-systeem vergelijkt de snelheid van de verschillende wielen en ontwaart lage spanning bij banden die meer rotaties moeten doen dan de rest. Dit komt omdat een band met lagere spanning een kleinere diameter heeft, en dus vaker moet draaien om dezelfde afstand af te leggen.
De nieuwste generatie van deze TPMS maakt gebruik van een andere variabele, namelijk de wielvibratie. Behalve de vibratie analyseren deze systemen ook de veranderingen in belasting tijdens het optrekken, remmen en nemen van bochten.
Deze TPMS-sensoren hebben vele nadelen. De grootste is de handmatige reset van de instellingen en kalibratie van nieuwe banden. Waarom? Iedere keer wanneer de banden worden vervangen of opgepompt, moeten de oude instellingen handmatig worden gewist. De ontwerpers van dit systeem gingen uit van kalibratie bij identieke spanning in alle vier de banden, zoals aanbevolen door de fabrikant.
Hoe weten we echter dat we de banden correct hebben opgepompt? Het referentiepunt van dit systeem is niet de juiste bandenspanning (want er zijn geen spanningssensoren of TMPS-ventielen), maar slechts het moment dat we van mening zijn dat we de goede spanning in de banden hebben. Spanningssensoren in de wielen geven geen enkele informatie over de vraag of de banden de goede spanning hebben maar accepteren alleen onze beslissing over kalibratie.
De meeste bestuurders hebben geen eigen compressor, zodat ze gedwongen zijn om te vertrouwen op openbare, onnauwkeurige meetapparatuur. Dit betekent dat de spanningsmeting fout kan zijn. De kalibratieknop kan op ieder gewenst moment worden gebruikt omdat het TPMS-systeem de feitelijke situatie vóór de kalibratie niet controleert. De druksignalisator geeft alleen alarm wanneer de druk 20% daalt ten opzichte van de ingestelde basiswaarde. Een ander probleem treedt op bij het vervangen van een of meerdere banden.
Het systeem is perfect afgestemd op de stijfheid van de banden waarop de auto uit de fabriek kwam. Dit betekent dat we voor correcte informatie over 20% spanningsverlies precies hetzelfde model band moeten hebben als toen de auto nog nieuw was. Bij een indirecte TMPS tweede generatie (gebaseerd op bandenvibraties) is de afhankelijkheid tussen de originele banden en juiste werking van het systeem nóg groter. Ook dat is een gevolg van het afstellen van de TMPS-systeemparameters op de specifieke eigenschappen van de gegeven band. Voor de gemiddelde gebruiker betekent dit aanvullende kosten, want de banden van de eerste uitrusting zijn duurder dan mogelijke goedkopere alternatieven.
Er is nog een ander gebruiksaspect van banden met indirect TPMS-systeem: de reactietijd. Uit testen van het Amerikaanse Departement of Transport (DOT) blijkt dat een automobilist na vaststelling van spanningsverlies in een van de banden gemiddeld ca. 10 minuten nodig heeft om een veilige plaats te bereiken.
Het indirecte TPMS-systeem detecteert het geleidelijke spanningsverlies pas na enkele kilometers (omdat de analyse plaatsvindt op basis van de vergelijking van het bandengedrag over een zekere tijdspanne). Daarom duurt het enkele kostbare minuten voordat we weten dat er een probleem is. In de tussentijd kan de band al helemaal leeggelopen zijn. Bovendien kan dit systeem bij het onderling vergelijken niet de situatie herkennen waarin alle vier banden geleidelijk druk verliezen. Het raakt zijn referentiepunt dan namelijk kwijt.
Is het de moeite waard om een TPMS-systeem te kopen?
Als de auto niet fabrieksmatig is uitgerust met een van de bovenstaande systemen, kunnen we er zelf een aanschaffen. Op de secundaire markt worden directe TPMS-systemen aangeboden. De prijs voor een TPMS-sensor, transmitter en ontvanger is hoog, maar het systeem levert ook veel op.
Is het de investering waard? Onthoud dat als je geen runflat-band met verstevigde zijwanden hebt, de sensor waarschijnlijk kapotgaat iedere keer dat de band lek raakt. Runflatbanden bieden bescherming tegen beschadiging. Als we ons dit systeem kunnen veroorloven, is het een comfortabele oplossing. Er zijn echter alternatieve oplossingen, namelijk goed zorgen voor je banden en preventieve maatregelen nemen.
Let op!
Controleer de bandenspanning twee keer per maand, laat de wielen periodiek balanceren en pas de bandenspanning aan op de daadwerkelijke omstandigheden waaronder de banden gebruikt worden (bijv. voor een lange reis met een caravan).
TPMS-sensoren in de winter
Welke spanningssensoren kunnen koude temperaturen aan? Veel automobilisten (sommige bronnen maken melding van wel 25%) zijn regelmatig onderweg met te lage bandenspanning. Lage temperaturen leiden bovendien tot spanningsverlies. Daarom kunnen bestuurders in de winter sneller te maken krijgen met een brandend TPMS-lampje.
Ook kan het 's winters gebeuren dat het waarschuwingssymbool direct na het starten van de auto gaat branden en weer uitgaat zodra de banden warm gedraaid zijn. Dit is een teken dat de bandenspanning niet goed is. Er is maar één manier om te voorkomen dat het TPMS-lampje 's zomers en 's winters uitblijft: regelmatige controle en zo nodig aanpassing van de bandenspanning.