Vrij vaak ontvangen we vragen aangaande het gebruik van spijkerbanden in de winter. In dit artikel zullen we de rechtsgrond aangeven die deze kwestie in Nederland regelt, zullen we de bouw en de geschiedenis van spijkerbanden bespreken, stellen we hun voor- en nadelen voor, en zullen we landen waar het gebruik is toegestaan aangeven.
Het gebruik van spijkerbanden is in
Nederland verboden. Niettemin zijn er twee uitzonderingen.
Is het gebruik van spijkerbanden in Nederland toegestaan?
Het gebruik van spijkerbanden is in Nederland verboden op conform art. 5 WvW, onder voorbehoud dat spijkerbanden in winterwedstrijden en rally's gebruikt mogen worden mits de toestemming van de wegbeheerder aanwezig is. De wegbeheerder kan de provinciale bestuur zijn, de burgemeester of ander beleid afhankelijk van de wegcategorie waarop het evenement gehouden wordt. De organisator van het evenement is verplicht om deze toestemming te verkrijgen. Bovendien zijn spijkerbanden op fietsen toegestaan.
Geschiedenis van spijkerbanden
Huidige spijkerbanden werden voor het eerst in de jaren '50 vorige eeuw in Scandinavië gebruikt met als doel voor een betere grip op ijzige en besneeuwde wegen te zorgen.
Jaren '60 en '70 waren de jaren van intensieve expansie van spijkerbanden in Europa en VS. Echter in de late jaren '70, hoofdzakelijk in de VS, ontstonden eerste studies over de invloed van spijkerbanden op wegdek slijtage en de verkeersveiligheid. Analyses van deze resultaten dwongen de fabrikanten om dergelijke gebreken te beperken en de regeringen van sommige landen het gebruik van spijkerbanden te verbieden.
Bouw van een band spike.
De bouw van band en spike
Een spijkerband is een band met in de loopvlak ingebouwde metalen spikes. De hoeveelheid van deze spikes hangt af van bandmaat en model en ligt tussen 60 en 120. De massa van elke spike is ong. 2 gram. Elke spike bestaat uit twee delen:
- de romp - dit element is in de band genesteld en daarin is de spike geplaatst. De romp is uit aluminium, staal of plastic vervaardigd.
- de spike is gemaakt van slijtvaste tungsten carbide. Hij steekt gemiddeld 1,5 mm buiten de oppervlakte van de band.
De rompvormen en spikelengtes kunnen heel gevarieerd zijn. Meestal hebben ze een lengte van 10-15 mm, bij vrachtwagen winterbanden kunnen de spikes zelfs een lengte van 30 mm hebben. Banden die van spikes zijn voorzien verschillen in het algemeen in hun structuur niet van een radiaalband, maar soms is de dikte van het profiel onder de groeven groter om voor scheiding tussen de stalen gordels en de onderkant van de spike romp te zorgen. Indien deze rubberlaag tussen de elementen te dun is, zou de penetratie van water en zout groter kunnen zijn met als gevolg snellere corrosie van de stalen gordels. Bij ritten op droog asfalt kunnen spikes mechanische schades van de gordels veroorzaken. De spikes worden na de vulkanisatie in het loopvlak van de band geplaatst. Meestal na verlies of slijtage is herplaatsing van spikes mogelijk.
Eigenschappen van spijkerbanden
Spijkerbanden zijn ontworpen om op ijs en harde sneeuw te rijden. Onder zulke omstandigheden bieden ze ongeëvenaarde prestaties en presteren ze beter dan andere producten. Onder andere weeromstandigheden, vooral bij nat wegdek presteren ze veel slechter dan standaard winterbanden. Onder alle andere omstandigheden, vooral op nat wegdek, doen ze het veel slechter dan normale winterbanden waardoor de veiligheidsniveau lager is.
Zelfs in verse, losse sneeuw kunnen ze slechter uitvallen omdat ze een niet zo veel lamellen hebben. Ondanks de gigantische vooruitgang in dit gebied kan de negatieve impact van spijkerbanden op de wegconditie niet over het hoofd gezien worden. Spikes die tegenwoordig gebruikt worden, hoewel in mindere mate dan een tiental jaren geleden, zorgen nog steeds voor grotere spoorvorming, degraderen van wegen en schades aan wegsignalering.
Spikes hebben invloed op macro- en microruwheid van asfalt wat invloed op kleinere grip kan hebben, zowel in de zomer (gepolijste oppervlakte effect), als in de winter. In Scandinavië, waar het gebruik van spijkerbanden in de winter toegestaan is, kan de toegang tot steden met spijkerbanden betaald zijn. In de loop van het gebruik van spijkerbanden kan het voorkomen dat spikes er uitvallen. Vooral bij hoge snelheden kan dat voor gevaar zorgen.
Banden met spikes.
Waar heeft het zin om spijkerbanden te gebruiken?
Er bestaan twee normen betreft de onderhoud van wegen in de winter:
- de “witte wegdek” norm,
- de “zwarte wegdek” norm.
De witte wegdek norm wordt daar toegepast waar strenge winterse omstandigheden tenminste een paar maanden heersen - bijv. in Scandinavië waar verwijderen van ijs en het schoonschrapen van wegdek te duur en moeilijk is. Daarom laten de sneeuwploegen de harde onderlaag liggen. Dit vraagt om oplossingen die grip verbeteren - de beste zijn spijkerbanden.
In landen met warmere klimaat wordt de zwarte wegdek norm toegepast. Sneeuwval komt niet zo vaak voor en het weer is dikwijls wisselvallig. Vanwege de aard van winters in Nederland en bestede kosten aan het onderhoud van wegen, hoort Nederland juist tot deze groep. Meer dan 90% van tijd in de winter rijden we op schone zwarte wegen, gestrooid met zout. Er is dus geen behoefte aan spijkerbanden.
In welke Europese landen is het gebruik van spijkerbanden toegestaan?
Het gebruik van spijkerbanden in de winter is toegestaan o.a. in:
- Zweden,
- Finland,
- Noorwegen,
- Italië,
- Oostenrijk,
- Zwitserland.
Meestal zijn er bepaalde periodes wanneer ze gebruikt mogen worden, in sommige landen is speciale markering van auto's verplicht. Voor auto's die op spijkerbanden rijden worden ook bijkomende snelheidsbeperkingen opgelegd.